Các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc và phương Tây hiện kiểm soát 90% thị trường xe điện toàn cầu. Trong khi đó, theo tính toán của Nikkei, các công ty Nhật Bản có tầm ảnh hưởng không kém hàng chục năm trước giờ chỉ còn dưới 5%.

Sự khác biệt lớn trong quỹ đạo của Nhật Bản và phần còn lại của thế giới là do sự thành công của các mẫu xe hybrid, vốn rất được các nhà sản xuất ô tô Nhật Bản yêu thích.

Doanh số bán xe điện toàn cầu đạt 6,8 triệu chiếc từ tháng 1 đến tháng 11 năm 2022, tăng 50% so với năm 2021. Tỷ trọng xe điện trong tổng doanh số bán xe đã tăng từ 6% lên 10%.

Các nhà sản xuất xe điện Trung Quốc như BYD đã bán được khoảng 2,9 triệu chiếc vào năm 2022. BYD cũng đang đẩy mạnh hoạt động bên ngoài Trung Quốc, hướng tới các quốc gia khác ở châu Á. Các nhà sản xuất xe điện của Mỹ, dẫn đầu là Tesla, đã bán được 2,1 triệu chiếc. Các công ty châu Âu như Volkswagen và Renault đã bán được khoảng 1,2 triệu xe điện.

Trong khi đó, các hãng xe Nhật như Toyota, Honda, Nissan trong năm nay mới chỉ bán được khoảng 200.000 xe điện, tương đương 2%-3% thị trường và có khả năng kết thúc năm với doanh số dưới 5%.

Năm 2010, bức tranh toàn cảnh về ô tô điện hoàn toàn trái ngược. Vào thời điểm đó, doanh số bán xe điện toàn cầu chỉ ở mức vài nghìn đến vài chục nghìn chiếc mỗi năm. Nhật Bản khi đó kiểm soát khoảng 70% đến 90% thị trường.

Năm 2009, Mitsubishi Motors giới thiệu i-MiEV, được coi là chiếc xe điện sản xuất hàng loạt đầu tiên trên thế giới. Nissan theo sau với chiếc Leaf ra mắt vào năm 2010.

Vậy tại sao sau này Trung Quốc và Mỹ lại lấn át Nhật Bản?

Câu trả lời là các quốc gia khác trên thế giới đang bắt đầu cảm nhận được giá trị của xe điện. Đây là loại xe có động cơ không thải ra khí cacbonic (CO2), góp phần giảm thiểu khí thải gây hiệu ứng nhà kính. Xe điện có ít bộ phận hơn so với xe ga thông thường, giúp các nhà sản xuất sau này như Tesla và BYD dễ dàng thâm nhập thị trường hơn.

Lý do thứ hai là sự thay đổi của thị trường xe hybrid. Đến năm 2015, xe hybrid sử dụng song song động cơ đốt trong và động cơ điện được coi là một phương tiện khả thi để giảm lượng khí thải. Nhưng vụ bê bối gian lận khí thải của Volkswagen năm đó đã nhanh chóng đẩy các nhà sản xuất ô tô hướng tới xe điện.

Các nhà sản xuất ô tô không phải của Nhật Bản cũng tránh cạnh tranh trong thị trường xe hybrid, nơi mà Toyota đang dẫn đầu. Cùng với đó, các chính phủ châu Âu ủng hộ việc thúc đẩy xe điện và đưa ra các quy tắc nhằm loại bỏ hoàn toàn động cơ đốt trong, bao gồm cả xe hybrid, vào năm 2030.

Trong khi đó, chính phủ Nhật Bản đang thiết lập các ưu đãi thuế đối với các phương tiện phát thải thấp, bao gồm xe hybrid, xe điện và xe chạy bằng pin nhiên liệu.

Các nhà sản xuất Nhật Bản coi xe hybrid là một chiến lược hiệu quả hơn so với xe điện để bán các loại xe có lượng khí thải thấp, một phần là do chi phí pin xe điện cao. Với việc Nhật Bản áp dụng năng lượng tái tạo chậm hơn châu Âu, ý tưởng sạc pin xe điện từ các nhà máy nhiệt điện than sẽ khó được coi là giúp giảm lượng khí thải CO2.

Nhật Bản chỉ chiếm khoảng 5% thị trường ô tô toàn cầu. Nếu các nhà sản xuất ô tô của đất nước quá tập trung vào xe hybrid và doanh số bán hàng trong nước, họ có nguy cơ tụt hậu so với xu hướng toàn cầu.

Các công ty xe điện Nhật Bản đang chuyển sang xe điện một cách muộn màng. Honda đang lên kế hoạch loại bỏ hoàn toàn ô tô chạy bằng xăng vào năm 2040.

Xe điện chiếm khoảng 10% doanh số bán xe toàn cầu. Đây là mức tăng gấp 10 lần so với mức dưới 1% vào khoảng năm 2010, khi các công ty Nhật Bản thống trị thị trường.

Nguồn Nikkei Châu Á